Je houdt je adem in

Wie heeft duikervaring of zuurstoftanks nodig als je kunt freediven in de kristalblauwe wateren van Thailand? In slechts een paar dagen tijd kun je als een parelduiker de prachtige Andamanzee gaan ontdekken.

Freediving is duiken zonder hulpmiddelen als duikuitrusting, persluchtfles of snorkel. Je moet het doen met je eigen lucht van één diepe ademhaling. Maar het betekent niet simpelweg alleen je adem inhouden. Met de juiste training leer je op een verbazingwekkende manier je fysieke en mentale grenzen te verleggen. En als plek om dit te leren is Koh Racha Yai, een eiland ten zuiden van Phuket, bepaald niet verkeerd. Een heerlijke kalme oase met wuivende palmen, ver weg van de drukke toeristenstranden.

De Belg Miguèl Vannieuwenhoven, die ons een korte introductie geeft, streek hier twee jaar geleden neer om zijn freedivecentrum te openen. Aan een rustige baai, waar ook een veldpost van marinebiologen is gevestigd die er onderzoek doen, vertelt hij over zijn grote passie. "Het gaat niet zozeer om hoe diep je kunt gaan, maar om de beleving en de ervaring. Die zijn het belangrijkst, niet de minuten en de meters." Het stelt ons meteen een beetje meer gerust, want spannend is het wel.

Miguèl begaf zich voor het eerst in de wereld van freedivers toen hij een speervisser leerde kennen op Sicilië. "Ik kon redelijk lang onder water blijven en wist ook nog vissen te vangen. Achteraf gezien deed ik toen eigenlijk alles fout. Toen ik me eenmaal serieus ging bezighouden met freediven, moest ik eerst al mijn verkeerd aangeleerde technieken afleren."

De instructeur legt uit hoe je je middenrif kunt gebruiken om je longcapaciteit, waar we maar een fractie van gebruiken, te optimaliseren. Dan gaat hij verder met vertellen over het reguleren van de ademhaling en verlagen van de hartslag. Iedereen heeft een zogeheten duikreflex: een instinctieve reactie op koud water die een beschermende verandering teweegbrengt in het lichaam. Dit maakt dat dolfijnen en zeehonden zo lang onder water kunnen blijven. Maar ook zoogdieren op land hebben in mindere mate nog een duikreflex. Hierdoor zijn mensen, met de juiste training, in staat om langer dan je zou denken hun adem in te houden.
Het helpt ook beslist als je interesse in of ervaring hebt met yoga en meditatie. De ademhalingstechnieken die je gebruikt bij het freediven, zijn grotendeels op yoga gebaseerd. Als laatste brengt een goede conditie je een stuk verder en dieper; de beste competitieduikers zijn topatleten.

Alle begin is moeilijk, maar de eerste zwembadsessie in een grote 'infinity pool' met het grootse uitzicht over de oceaan en de natuur maakt het zeker makkelijker. Met Miguèl naast me neem ik een laatste diepe ademhaling en met mijn ogen gesloten rol ik voorover met mijn gezicht drijvend in het water. Een relaxed begin, maar blijkbaar nog niet ontspannen genoeg. De lichtste beweging kost je lichaam namelijk zuurstof. En mijn armen kunnen volgens de instructeur nog wel wat slapper in het aangename zwembadwater hangen.

Opnieuw blaas ik de laatste lucht uit om mijn longen vervolgens via de diepst mogelijke ademhaling te vullen met verse zuurstof lucht.
Het werkt. Al bij de tweede poging kan ik verbazingwekkend genoeg bijna twee keer zo lang mijn adem inhouden: twee minuten en 30 seconden.
"Genoeg voor 70 meter diepte", zegt de instructeur.

Aangezien zijn persoonlijke record als wedstrijdduiker in de jaren negentig op 77 meter staat, kaarsrecht de diepte in met behulp van een zogeheten monofin, lijkt dat ietwat onrealistisch. Ik leer dan ook snel dat er eenmaal in het open water veel meer bij komt kijken. Het is de ultieme sport voor wie houdt van uitdagingen, en het nauwkeurig afstemmen van lichaam en geest.

Op naar de zee dus... Miguèl zoekt een rustig plekje op en spant daar een lijn die loodrecht naar beneden loopt. Mijn extra lange zwemvinnen helpen me om makkelijker naar beneden te bewegen. Elk voordeeltje telt als je het met de zuurstof van één diepe ademhaling moet doen. Energie besparen is cruciaal. Langzaam trekken we ons langs het touw naar beneden. De druk van het water neemt toe naarmate we afzakken. Het klaren van de oren is even wennen zonder duikuitrusting.

We willen naar tien meter diepte, maar mijn oren passen zich niet zo snel aan. Op vijf meter diepte blijven we hangen. Langzaamaan begin ik meer te relaxen en is mijn vinger van de figuurlijke paniekknop. Tot mijn grote verrassing zie ik, ondersteboven hangend, plots het koraalkwekerijtje onder mij. Geboeid kijk ik naar de door mensen gemaakte koraaltuin op een drijvende constructie. Er komt een groepje vissen langs zwemmen dat net zo geïnteresseerd naar mij lijkt terug te kijken. Ik concentreer me op wat Miguèl mij in deze korte tijd al heeft geleerd. En het werkt.
Niet gevangen zitten in een complete duikuitrusting met een fles op je rug en gewichten om je middel voelt bevrijdend. Maar het is vooral ook de stilte die je dit gevoel geeft. Zonder het constante geluid van de opborrelende luchtbellen en een ademhaling als die van Darth Vader uit Star Wars, maakt het freediven een heel aparte beleving.

Duik naar prachtig koraal!
Het klinkt wellicht als een gevaarlijke sport, maar volgens de beoefenaars zelf is recreatief freediven met de juiste training potentieel veiliger dan duiken met luchtflessen. Je gebruikt namelijk geen samengeperste lucht zoals bij gewoon duiken. Daardoor is er ook geen kans op decompressieziekte door te snel opstijgen naar het wateroppervlak.
Voor sommigen is het zelfs een levensveranderende ervaring. "Het is moeilijk om de schoonheid van freediven precies te beschrijven. Het is de algehele sensatie, de uitdagingen, de stilte en het gevoel één te zijn met de zee", vindt Vannieuwenhoven.
Wie freediven maar niets lijkt, kan afdalen in de onderwaterwereld rond het eiland met de instructeurs van de naastgelegen duikschool. Maar ook zij gaan graag zónder luchttank met Miguèl de zee in!